Waarom telt Amsterdam het aantal «nieuwe stedelingen»
Het onderzoeksbureau van de gemeente Amsterdam heeft onlangs een dataset over Amsterdamse buurten vrijgegeven, die meer dan 20 variabelen bevat die iets met etniciteit te maken hebben. Nederland heeft altijd al een merkwaardige obsessie gehad met etnische categorieën (niet gebaseerd op je geboorteland, maar dat van je ouders), maar de categorie «nieuwe stedeling» kwam voor mij toch nog als een verrassing. Mensen worden als nieuwe stedeling beschouwd als ze voldoen aan de volgende criteria:
- Tussen 18 en 55 jaar oud; en
- Na hun 18e verjaardag ingeschreven in Amsterdam; en
- Ofwel beide ouders zijn in Nederland geboren, ofwel de persoon zelf of tenminste één ouder is geboren in een westers land.
Hoe komt iemand erop om zo’n bizarre categorie te bedenken? Een beetje googelen leert dat de term nieuwe stedeling wordt geassocieerd met studenten en kenniswerkers (maar blijkbaar niet uit India of Turkije) en dat hij wordt gebruikt in combinatie met termen als post-industriële economie, creative industry, Richard Florida, Bagels & Beans en broodjes met pijnboompitten. Met andere woorden, nieuwe stedelingen worden geassocieerd met gentrification. In beleidsdocumenten wordt een hoog aandeel nieuwe stedelingen opgevat als positief teken voor een buurt.
UPDATE 25 juli 2020 - Don Ceder (ChristenUnie) heeft gevraagd of Amsterdam etniciteit gebruikt als graadmeter voor leefbaarheid of veiligheid. De gemeente heeft navraag gedaan bij verschillende afdelingen en dit lijkt niet het geval te zijn. Nader onderzoek is ‘niet noodzakelijk’, aldus de gemeente.
Ondertussen lijkt Amsterdam het aandeel nieuwe stedelingen nog steeds routinematig te vermelden in gebiedsplannen en andere stukken. De definitie is min of meer hetzelfde gebleven: «Nieuwe stedelingen zijn personen met een Nederlandse of westerse migratieachtergrond (exclusief Oost-Europa) in de leeftijd van 18 tot en met 54 jaar, die na hun 18e levensjaar geregistreerd zijn in de gemeente Amsterdam» (selecteer nieuwe stedelingen als indicator om de definitie te zien). Het is nog steeds onduidelijk waarom deze categorie wordt afgebakend op basis van geboorteland.
Overigens wordt in sommige gebiedsplannen de kanttekening gemaakt dat een snelle toename van het aandeel nieuwe stedelingen ten koste kan gaan van de sociale cohesie.